EU foreign policy: time to grow up? Agenda for the new High Representative

Konferencja ekspercka zorganizowana przez ECFR, Fundację Konrada Adenauera w Polsce oraz Konfederację Lewiatan

Zorganizowana przez ECFR, Fundację Konrada Adenauera w Polsce oraz Konfederację Lewiatan konferencja jest częścią szerszej refleksji na temat strategii Unii Europejskiej w zmieniającym się świecie.

Seminarium odbyło się według zasad Chatham House.

Unia Europejska w świecie globalnym

Uczestnicy zgodnie stwierdzili, że stanowisko Wysokiego Przedstawiciela do spraw Polityki Zagranicznej wymaga zwiększonych prerogatyw, a osoba je piastująca powinna odgrywać bardziej istotną rolę w kształtowaniu wspólnej polityki zagranicznej. Ta pozycja wymaga ścisłej współpracy z Komisją Europejską oraz innymi instytucjami unijnymi oraz nieoficjalnego mandatu tych ciał do działania w imieniu wspólnoty. Zauważono jednak, że do tej pory Wysoki Przedstawiciel zajmował się zbyt dużą ilością aspektów polityki zagranicznej i w najbliższej kadencji należy przedyskutować i ustalić najważniejsze priorytety jego polityki w celu zmaksymalizowania efektywności tej funkcji.

Sprawy zagraniczne Unii wymagają podejścia nastawionego bardziej na formowanie i realizowanie konkretnych polityk. Obecnie obserwujemy coś w rodzaju międzynarodowej (multilateralnej) współpracy niezorientowanej na wspólne cele. Należy jednak postawić zasadnicze pytanie: czy 28 krajów UE posiada wystarczająco dużo wspólnych interesów aby wokół nich zorientować wspólną politykę zagraniczną? Zdecydowanie szerszej debacie międzynarodowej powinny zostać poddawane takie propozycje jak niedawny pomysł Donalda Tuska na temat europejskiej Unii Energetycznej.

Europejska Polityka Sąsiedztwa

Kryzys ukraiński pokazał kruchość wspólnej polityki zagranicznej Unii w konfrontacji z interesami ekonomicznymi  i politycznymi poszczególnych państw członkowskich oraz Rosji. Ważnym tematem do wewnętrznej dyskusji dla UE jest pytanie czy kryzysy takie jak ten ukraiński determinują i powinny determinować długofalową politykę zagraniczną Unii i w jakich ośrodkach ta polityka się rzeczywiście kształtuje. Czy ministrowie spraw zagranicznych odgrywają w tym procesie zasadniczą rolę czy są tylko wykonawcami poleceń reprezentowanych przez siebie rządów?

Omawiając Europejską Politykę Sąsiedztwa należy mieć na uwadze, że to co Europa postrzega jako działania stabilizacyjne i pokojowe może być odbierane przez innych aktorów międzynarodowych jako agresja i zagrożenie dla własnych interesów. Wspólna Polityka Sąsiedztwa wymaga poważnej rewizji. Polska i Hiszpania mogłyby stać się liderami w kształtowaniu zbalansowanej polityki na linii Południe-Wschód w oparciu o własne doświadczenia w tych regionach.

Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony

Należy pamiętać, że nie dla wszystkich krajów UE kryzys ukraiński jest sprawą najwyższej wagi. Geopolityka determinuje zainteresowanie rozwojem sił zbrojnych i strategię obronności danego państwa.  Tradycyjna współpraca francusko-niemiecka osiągnęła krytyczną fazę i być może nadszedł moment, żeby tę koalicję zastąpić szerszą grupą europejskich liderów, np. „wielką szóstką”. Jednak, im więcej podmiotów, tym ciężej osiągnąć konsensus w jakiejkolwiek sprawie.

Nie ma zgody co do tego, że wzrost w wydatkach państw UE na obronę jest wystarczającym czynnikiem, żeby podnieść wydajność europejskich sił zbrojnych. Zdecydowanie należy rozpocząć reformy od znalezienia bardziej efektywnych sposobów wydatkowania obecnego budżetu. Powinno się też przedyskutować obszary wydatkowania tych pieniędzy z uwzględnieniem czasem rozbieżnych interesów i priorytetów poszczególnych państw członkowskich.

European Council on Foreign Relations nie zajmuje stanowisk zbiorowych. Publikacje ECFR reprezentują jedynie poglądy poszczególnych autorów.