Λίγοι ξένοι το έχουν ακούσει, αλλά αν ρωτήσετε στην Κίνα γιατί οι κάτοικοι ενός χωριού, στη μέση του πουθενά, κάπου στα βορειοδυτικά της Σανγκάης, έχτισαν ουρανοξύστη με 74 ορόφους και μια γιγάντια χρυσή σφαίρα στην κορυφή, οι πάντες ξέρουν την απάντηση: είναι άλλο ένα βήμα στο σχέδιο να δημιουργήσουν την… κομμουνιστική ουτοπία που οραματίστηκε ο Μάο. Το Χουαξί διαφημίζεται ως το πιο πλούσιο χωριό στην Κίνα. Είναι, λένε, η μοναδική σοσιαλιστική κολεκτίβα που ευημερεί απολύτως: εκεί όπου η κοινή ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής δεν τους έχει κάνει μόνον όλους ίσους, αλλά και Κροίσους!

Ο εμβληματικός ουρανοξύστης ονόματι «Νέο Χωριό στον Ουρανό» κόστισε 500 εκατ. δολάρια. Στα 328 μέτρα, είναι λίγο πιο ψηλός από το κτίριο της Κράισλερ στο Μανχάταν. Με ξενοδοχείο πέντε αστέρων, εμπορικό κέντρο πολυτελείας, χρυσοποίκιλτη αίθουσα συναυλιών και το μεγαλύτερο περιστρεφόμενο ρεστοράν στην Ασία, είναι σύμβολο επιτυχίας και μεγάλη ατραξιόν για 2 εκατομμύρια τουρίστες που πάνε να δουν, κάθε χρόνο, το θαύμα του Χουαξί.

Ο ουρανοξύστης δεν πρόκειται να κερδίσει βραβεία αρχιτεκτονικής, αλλά θα φέρει και άλλα κέρδη στους 2.000 κατοίκους. Ο καθένας έχει ποσοστά στο κτίριο – όπως και στο εργοστάσιο χαλυβουργίας, υφαντουργίας, στο σύμπλεγμα των θερμοκηπίων, στη ναυτιλιακή εταιρεία και στις δεκάδες άλλες επιχειρήσεις του χωριού.
Οταν η Κίνα έκανε το άνοιγμα στον καπιταλισμό, στη δεκαετία του 1980, ό,τι είχε και δεν είχε το Χουαξί ήταν αγροτικά χαμόσπιτα και χωματόδρομοι. Δεν θα γινόταν τίποτε περισσότερο, αν δεν είχε μια φαεινή ιδέα ο ιδρυτής και σεβάσμιος πατριάρχης του χωριού.
Γραμματέας του τοπικού Κομμουνιστικού Κόμματος τότε, ο 86χρονος σήμερα Γου Ρενμπάο άδραξε τις νέες ελευθερίες στην αγορά για να στρέψει την οικονομία από τη γεωργία στη βιομηχανία και στο εμπόριο.
Με μία προϋπόθεση: οι κάτοικοι θα έβαζαν τα χρήματά τους σε έναν κοινό κουμπαρά, και θα μοιράζονταν τα κέρδη απ’ όποια νέα επιχείρηση θα αγόραζαν.
Θα γίνονταν δηλαδή επενδυτές και μέτοχοι στην κοινή ευημερία. Το Χουαξί δεν έχει άδικα τον τίτλο του «χωριού των εκατομμυριούχων» στην Κίνα. Με πλουσιοπαρόχα μερίσματα, οι κάτοικοι ζουν σε πανομοιότυπες αλλά ευρύχωρες βιλίτσες, με κήπο και γκαράζ για δύο αυτοκίνητα, συχνά εισαγόμενες BMW.
Τελευταίως κάνουν και τζάμπα βόλτες στον ουρανό, με έναν στόλο από ελικόπτερα και μικρά τζετ που αγοράζει το χωριό, αντί 15,5 εκατ. δολ., για να προσελκύσει και άλλους τουρίστες.
Και το σπουδαιότερο, Υγεία, Παιδεία, ακόμη και διακοπές, παρέχονται δωρεάν από την κοινότητα.
Αλλά αυτό που διαφημίζεται ως σοσιαλισμός μοιάζει απ’ έξω σαν μια παραδοσιακή καπιταλιστική επιχείρηση, με 2.000 μετόχους που ζουν άνετα, ενώ χιλιάδες εργάτες, οι περισσότεροι εσωτερικοί μετανάστες, μοχθούν χωρίς μερίδιο στα κέρδη.
Τις υποθέσεις του Χουαξί τις διαχειρίζεται μια εταιρεία, η Jiangsu Huaxi Group Corporation, η οποία φέρεται να έχει 57 θυγατρικές και ετήσιο τζίρο 7,7 δισ. δολ. Στην επιχείρηση, διευθύνων σύμβουλος της οποίας είναι ο γιος του Γου, εργάζονται τουλάχιστον 35.000 άνθρωποι, που διαμένουν στην αστική περιοχή έξω από τα όρια του Χουαξί.
Αν και κάθε μόνιμος κάτοικος πρέπει, διά νόμου, να εργάζεται σε μια επιχείρηση στο χωριό, επτά ημέρες την εβδομάδα, σχεδόν όλη τη σκληρή δουλειά την κάνουν αυτοί που ο Μαρξ θα χαρακτήριζε προλεταριάτο: οι χιλιάδες εξωτερικοί εργάτες, που βγάζουν καλύτερα μεροκάματα απ’ ό,τι αλλού, αλλά δεν μοιράζονται τα κέρδη.
Για να συμβεί αυτό χρειάζεται ένα «χούκου», μια άδεια μόνιμου κατοίκου. Και αυτές το Χουαξί τις δίνει σπανίως, και όχι σε όποιον κι όποιον.
Ο Γου ομολογεί ότι το χωριό δεν έχει γυρίσει, ακόμη, την πλάτη στον καπιταλισμό, αλλά επιμένει ότι η ουτοπία είναι θέμα χρόνου. «Η ανάπτυξή μας εξαρτάται από τον καπιταλισμό και τις επιχειρήσεις, αλλά αυτό είναι ένα μεταβατικό στάδιο. Στο τέλος θα χτίσουμε τον κινεζικό σοσιαλισμό, με κινεζικά χαρακτηριστικά» λέει.

Huaxi Group
* Το «χωριό των εκατομμυριούχων» ιδρύθηκε το 1961 από τον Γραμματέα του τοπικού Κομμουνιστικού Κόμματος Γου Ρενμπάο. Διαφημίζεται ως το μέρος όπου όλοι δικαιούνται σπίτι, αυτοκίνητο, Υγεία και Παιδεία δωρεάν από την κοινότητα.

* «Κομμουνιστικοί ουρανοί φέγγουν επάνω από το Χουαξί, το χωριό των καθημερινών θαυμάτων». Ετσι αρχίζει το τραγούδι που ακούγεται κάθε μία ώρα από τα μεγάφωνα στην κεντρική πλατεία.

* Το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερο από τον εθνικό μέσον όρο. Τα περιουσιακά στοιχεία κάθε οικογένειας ανέρχονται σε 150.000 δολ. Οι κάτοικοι εισπράττουν τα μισά σε μισθούς και τα υπόλοιπα σε επιδόματα και μπόνους.

* Η Jiangsu Huaxi Group Corporation μπήκε στο χρηματιστήριο της Σανγκάης το 1998. Με 57 θυγατρικές, που εξάγουν προϊόντα σε 40 χώρες ανά τον κόσμο, εμφανίζεται να έχει ετήσιο τζίρο 7,7 δισ. δολαρίων.

* Ο πλούτος των 2.000 μόνιμων κατοίκων οφείλεται στον μόχθο ενός σύγχρονου προλεταριάτου: τουλάχιστον 35.000 εργάτες-εσωτερικοί μετανάστες δουλεύουν στα εργοστάσια, χωρίς άδεια παραμονής και μερίδιο στα κέρδη.

Φεουδαρχικό, αυταρχικό και καπιταλιστικό
«Χτίστηκε από χιλιάδες εργάτες-σκλάβους»
«Σοσιαλιστικός παράδεισος ή άλλη μία περίπτωση κόκκινου καπιταλισμού α λα κινεζικά;» ρωτήσαμε τον Φρανσουά Γκοντμόν, καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στη Sciences Po και διευθυντή του Κέντρου Στρατηγικής για την Ασία, στο Παρίσι.

«Μάλλον το δεύτερο. Το Χουαξί είναι πιο πολύ φεουδαρχικό, αυταρχικό και καπιταλιστικό παρά σοσιαλιστικό. Εκτός από το όραμα του ιδρυτή, αναπτύχθηκε εξαιτίας της φυλετικής σχέσης του πληθυσμού. Μια πολύ ευρεία οικογένεια και οι συγγενείς της έκαναν κουμάντο από την αρχή.

Για να απογειωθεί, από το 1993 και μετά βασίστηκε στα φθηνά χέρια χιλιάδων εξωτερικών εργατών, οι οποίοι δουλεύουν σαν σκλάβοι και δεν έχουν μερίδιο στα κέρδη. Οι ρυθμοί της δουλειάς είναι φρενήρεις και υποχρεωτικοί.
Αυτό λέγεται εκμετάλλευση. Επειδή αυτοί οι εργάτες, σύμφωνα με τον νόμο, δεν μπορούν να γίνουν μόνιμοι κάτοικοι, δεν μπορούν να καρπωθούν την υπεραξία της εργασίας τους. Τους πληρώνουν με το μεροκάματο και αν χάσουν τη δουλειά τους τούς στέλνουν εκεί από όπου ήρθαν. Αν γίνονταν πλήρη μέλη της κοινότητας, οι κάτοικοι του Χουαξί δεν θα ήταν πλούσιοι» λέει στο «Βήμα» ο Γκοντμόν.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ