Chiny i Rosja ogrywają Zachód

Wspólne manewry chińsko-rosyjskie we wrześniu br. unaoczniły rozwój współpracy w polityce zagranicznej pomiędzy tymi dwoma państwami. Jednakże według nowego raportu ECFR te stosunki prawdopodobnie nie zostaną w najbliższej przyszłości przekształcone w sojusz w dosłownym tego słowa znaczeniu.

W publikacji pt. „Chiny i Rosja ogrywają Zachód?” opisane są kolejne kroki, które zostały w ostatnich latach podjęte na rzecz partnerstwa między Chinami a Rosją. W czerwcu 2016 r. oba państwa podpisały „wspólne oświadczenie o wzmacnianiu globalnej stabilności strategicznej”; w październiku rosyjscy goście otrzymali prestiżowe miejsca na Forum Xiangsahn, najważniejszej konferencji bezpieczeństwa w Pekinie; w 2015 r. prezydenci Władymir Putin i Xi Jinping wzajemnie gościli podczas parad wojskowych w Pekinie i Moskwie.

Stosunki te są oparte zarówno na gospodarce – Chiny są głównym partnerem handlowym Rosji, a Rosja znajduje się w pierwszej dziesiątce partnerów Chin – jak i na geopolityce. Mathieu Duchâtel, Senior Policy Fellow w ECFR, stwierdza, że:

Głównym motorem obecnego zbliżenia między Chinami i Rosją są ich coraz bardziej zbieżne poglądy na sprawy międzynarodowe – w tym wspólna wrogość wobec Stanów Zjednoczonych.

Znajduje to odzwierciedlenie w wypowiedziach chińskich komentatorów, takich jak Zhao Huasheng’a, który chwali Rosję za opór stawiany „międzynarodowej hegemonii”. Jednakże pomimo wspólnych poglądów na wiele spraw Chiny z dystansem podchodzą do pomysłu sojuszu z Rosją.

Zhao podkreśla, że Rosja i Chiny udzieliły sobie nawzajem jedynie minimalnego wsparcia podczas wojskowych interwencji na Ukrainie i na Morzu Południowochińskim. Z kolei Chen Yu zauważa, że wolumen rosyjskiego handlu z Europą jest czterokrotnie większy niż z Chinami – nie nastąpiła spodziewana „strategiczna zamiana”. Fu Ying natomiast zwraca uwagę na wnioski, jakie chińscy politycy mogą wyciągnąć z historii wzajemnych stosunków, wliczając w to rosyjskie gwałtowne zmiany stanowiska po zawarciu przez oba kraje oficjalnych sojuszy w 1896, 1945 i 1950.

Pomimo istnienia tych przeszkód dla chińsko-rosyjskiego sojuszu François Godement, dyrektor programu Azja i Chiny w EFCR, ostrzega zachodnich obserwatorów:

Osłabienie sojuszy Zachodu tworzy okazję do pozbawionej ryzyka strategicznej konwergencji pomiędzy Rosją i Chinami w coraz większej ilości zagadnień – od odrzucenia prawa międzynarodowego do ograniczenia roli ONZ. To nie będzie efektywnie funkcjonujący sojusz, ale czy jesteśmy pewni, że sojusze Zachodu będą trwać wiecznie?