Libijska przemytnicza autostrada: lekcje dla Europy

Tuż po szczycie UE-Afryka na temat migracji, który odbył się 11 i 12 listopada w Valletcie, nowy raport ECFR przedstawia wnioski z sytuacji w Libii, które muszą zostać zaadresowane przez europejskich polityków.

Publikacja „Libya's migrant-smuggling highway: Lessons for Europe” autorstwa Mattia Toaldo, ECFR policy fellow, analizuje wnioski wyciągnięte z doświadczeń Libii w kontekście migracji i jak mogą one być one zastosowane wobec rosnącego kryzysu migracyjnego w Europie.

Toaldo wskazuje, że ​​podczas gdy liczba migrujących szlakiem po wschodniej części Morza Śródziemnego przez Turcję i Bałkany była większa niż przez Libię w lecie 2015 roku, migracja poprzez ten kraj nadal pozostaje wysoka. Libia była pierwszym przyczółkiem w ramach obecnej wielkiej fali migracji Autor podkreśla więc wagę libijskiego doświadczenia dla europejskich polityków zmagających się z kryzysem.

Toaldo zwraca uwagę na następujące wnioski:

• Potrzeba legalnych ścieżek migracji do Europy

Migracja przez Libię pokazuje jak rzekomo „zamknięte granice” generują przemytniczy biznes. Jednak dla większości państw członkowskich UE byłoby politycznym science-fiction, aby po prostu otworzyć swoje granice dla wszystkich chętnych. Niemniej jednak UE może testować formy precyzyjnego otwarcia na ograniczone grupy migrantów, co będzie ratować życie i zapewni ochronę uchodźcom pozbawiając jednocześnie przemytników źródła przychodów .

• Ośrodki przyjęć osób ubiegających się o azyl i uchodźców przemyślane na nowo

Ośrodki przyjęć osób ubiegających się o azyl i uchodźców mają na celu uproszczenie procesu identyfikacji migrantów oraz ochronę osób ubiegających się o azyl. Jednak w obecnej sytuacji politycznej w Europie, istnieje ryzyko, że mogą one stać się ośrodkami wypychającymi migrantów. Pojawiają się również nawet większe obawy w stosunku do tego typu ośrodków w krajach, które mają historię naruszeń praw człowieka.

• Umowy o readmisji, które należy stosować z ostrożnością

Powrót nielegalnych migrantów zarobkowych do krajów pochodzenia stał się priorytetem w europejskim zarządzaniu kryzysem. Jednak, w przypadku braku rozsądnych rozwiązań prawnych dotyczących migracji istnieją poważne obawy: w zakresie łamania praw człowieka oraz tworzenia zachęt dla władz, które będą chciały utrzymać wysokie liczby podejmujących się migracji tak wysoko, by nadal czerpać z tego dochody.

• Postawienie wyzwania regionalnym sojusznikom

Śródziemnomorskie kryzysy (głównie w Syrii i Libii) są przykładem, gdy państwa zachodnie w ramach całego regionu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej mają swoją rolę w eskalacji tych konfliktów lub blokują proces pokojowy. Powiązania handlowe i polityczne z tymi państwami zawsze były ważniejsze niż kwestionowanie ich zachowania w regionie, ale teraz, w obliczu kryzysu uchodźczego, nadszedł czas na zweryfikowanie tego podejścia.

Aby poprawić sytuację w Libii, Toaldo zaleca:

• Pracę z Libijczykami by stworzyć inny model ekonomiczny dla przygranicznych społeczności

UE i jej państwa członkowskie powinny wspierać w społecznościach przygranicznych ścisłe rozróżnienie nielegalnego handlu obejmującego przemyt ludzi i narkotyków od handlu legalnymi towarami, jak np. paliwem, tytoniem, lub subsydiowanymi produktami jak pszenica i mąka.

• Współpracę z lokalnymi społecznościami i władzami lokalnymi

W wielu częściach Libii, władze lokalne są jedyną funkcjonującą instytucją, dlatego UE powinna kontynuować dialog polityczny z lokalną administracją pomagając w budowaniu jej zdolności organizacyjnych, jak również podejmując wspólne wysiłki na rzecz zwalczania przemytu ludzi, nawet bez regulowania tego typu współpracy poprzez porozumienie narodowe.

• Współdziałanie z instytucjami państwowymi, w tym w Trypolisie

Od de facto rozpadu Libii w lecie 2014 roku, UE i jej państwa członkowskie przyjęły politykę ścisłego braku zaangażowania w stosunkach z Trypolisem, co wyklucza nawiązywanie silnych relacji z urzędnikami zajmującymi się kontrolą imigracji, wizami, kontrolą graniczną lub urzędnikami w ministerstwie spraw wewnętrznych.

• Wzrost międzynarodowej obecności i monitoringu w celu ochrony praw człowieka

W przypadku braku zgody na rząd jedności narodowej z siedzibą w Trypolisie, UE i jej państwa członkowskie powinny wspierać międzynarodowe i libijskie organizacje, które monitorują naruszenia praw człowieka w tym kraju.

• Partycypację w intensywnej mediacji w celu deeskalacji konfliktu Tebu-Tuareg

Starcia pomiędzy plemionami Tebu i Tuaregów w południowej Libii są silnym impulsem do migracji z tego regionu i UE powinna zaoferować mechanizmy mediacji i monitorowania ze szczególnym naciskiem na sprawy dotyczące granic i przemytu.

• Obok strategii politycznych i gospodarczych UE powinna zaoferować kompleksową strategię w zakresie egzekwowania prawa

Libia i jej zagraniczni sojusznicy nie mogą uniknąć kompleksowych wysiłków mających na celu ściganie przemytników i Europa powinna, na wniosek władz libijskich, wdrożyć wspierające mechanizmy monitorowania i egzekwowania prawa.

• Wesprzeć libijski dialog narodowy

UE słusznie wsparła prowadzony przez ONZ dialog polityczny, ale porozumienie wydaje się być dalekie od osiągnięcia. Europa powinna przygotować plany awaryjne dotyczącego radzenia sobie z kryzysem migracji w Libii w przypadku braku porozumienia.