Kryzys uchodźczy: scenariusze dla UE

Porozumienie unijno-tureckie, choć niedoskonałe, jest jednym ze sposobów ratowania wspólnej polityki migracyjnej UE oraz strefy Schengen

W okresie wzmożonych negocjacji pomiędzy Unią Europejską a Turcją w sprawie porozumienia dotyczącego kryzysu uchodźczego Warszawskie Biuro ECFR zorganizowało debatę publiczną poświęconą kryzysowi i jego konsekwencjom dla przyszłości Unii Europejskiej. Wśród zaproszonych gości znaleźli się:

  • Angeliki Dimitriadi – Ekspertka ds. migracji, ECFR
  • Maciej Duszczyk– Ekspert ds. polityki migracyjnej, Ośrodek Badań nad Migracjami, Uniwersytet Warszawski
  • David Kipp– Ekspert ds. migracji, Niemiecki Instytut Spraw Międzynarodowych i Bezpieczeństwa (SWP)
  • Anna-Carin Öst– Przedstawicielka Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców w Polsce

Debatę poprowadził Piotr Buras – Dyrektor Warszawskiego Biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych.

Europejska polityka migracyjna i azylowa przez szereg lat była oparta o bilateralne umowy z krajami ościennymi. Dopiero Arabska Wiosna, której konsekwencją była utrata stabilności politycznej w krajach graniczących z Unią od południa doprowadziła do załamania się niedoskonałej polityki dostosowanej do niewielkich liczb imigrantów przybywających do Europy. W konsekwencji wojny domowej w Syrii kilka milionów osób opuściło swój kraj przemieszczając się do Turcji, Libanu i Jordanii. Część z tych osób postanowiła w nielegalny sposób przedostać się na terytorium Unii Europejskiej. Największa fala takich migracji przypadła na okres wiosna-jesień zeszłego roku, a w całym 2015 roku do UE przybyło łącznie ponad milion osób.

Z racji swojego położenia Grecja najdotkliwiej odczuła skutki kryzysu na zewnętrznych granicach UE stając się jednym z głównych krajów tranzytowych, tzn. takich, przez który uchodźcy oraz inni migranci przemieszczali się do innych krajów UE. Migrujący najczęściej jako kraj docelowy wybierali Niemcy.

Rząd Angeli Merkel, spodziewając się kolejnej fali masowych migracji w roku 2016 zaproponował rozwiązanie polityczne zmierzające do odzyskania kontroli nad granicami zewnętrznymi UE polegające na zawarciu umowy z Turcją, czyli krajem, z którego przedostawało się najwięcej migrantów na terytorium Unii Europejskiej. W porozumieniu najważniejsze było zredukowanie liczby osób docierających do UE przy jednoczesnym poszanowaniu prawa międzynarodowego. Chodziło o to, żeby sprawniej pomóc tym, którym ta pomoc rzeczywiście się należy oraz skutecznie zwalczyć olbrzymi biznes przemytniczy, który zarabiał dziesiątki milionów Euro na transportowaniu ludzi na terytorium UE. Umowa miała kluczowe znaczenie dla powstrzymania katastrofy humanitarnej u wybrzeży Grecji.

Porozumienie z Turcją spotkało się z szeroką krytyką wzbudzając zastrzeżenia Wysokiego Przedstawiciela Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców co do sposobów i zasad realizacji transferu uchodźców z terytorium UE do Turcji oraz w odwrotnym kierunku.

Jak wskazywali uczestnicy debaty, porozumienie unijno-tureckie, choć niedoskonałe, jest jednym ze sposobów ratowania wspólnej polityki migracyjnej UE oraz strefy Schengen. Z powodu zaniechania reform wspólnej polityki migracyjnej i azylowej UE na przestrzeni ostatnich lat, Europa skazała siebie na asymetryczną i kruchą umowę z niestabilnym politycznie krajem. Czas pokaże, czy „kupiony” w ten sposób czas zostanie wykorzystany prze europejskich decydentów do znalezienia nowych długofalowych rozwiązań w dziedzinie migracji i ochrony wspólnych granic UE.

Pełny zapis audio z debaty dostępny jest w języku polskim oraz angielskim:
 

European Council on Foreign Relations nie zajmuje stanowisk zbiorowych. Publikacje ECFR reprezentują jedynie poglądy poszczególnych autorów.