Η Ανγκελα Μέρκελ επέστρεψε από τις διακοπές της στην Ιταλία και στη Γερμανία τη Δευτέρα και αμέσως ήρθε αντιμέτωπη με εσωτερικές και διεθνείς προκλήσεις οι οποίες θα ενταθούν το φθινόπωρο, καθώς το Βερολίνο θα μπει σε εκλογική τροχιά.
Οσο έλειπε η γερμανίδα καγκελάριος, οι τέσσερις επιθέσεις (οι δύο από μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, οι τρεις από πρόσφατα αφιχθέντες μετανάστες, όλες από μουσουλμάνους) που σημειώθηκαν σε διάστημα μίας εβδομάδας ανέδειξαν την ασφάλεια ως μείζον ζήτημα. Παράλληλα η γερμανική οικονομία επιβραδύνθηκε, ξεσπούν όλο και περισσότερες εντάσεις εντός της συντηρητικής συμμαχίας της Μέρκελ ενώ δοκιμάζονται οι σχέσεις με την Αγκυρα για το Προσφυγικό και με τη Ρωσία για την Ουκρανία.
Ο Σεπτέμβριος θα φέρει φόρτο εργασίας για την καγκελάριο. Ηδη η Μέρκελ έχει ξεκινήσει την προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές στο κρατίδιο Μέκλενμπουργκ – Πομερανία της Ανατολικής Γερμανίας όπου βρίσκεται η εκλογική της περιφέρεια και πηγαίνει στις κάλπες στις 4 Σεπτεμβρίου για την εκλογή της τοπικής Βουλής.
Οταν ξανασυνεδριάσει η ομοσπονδιακή Βουλή μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, εντός του Σεπτεμβρίου, αναμένεται να ξεκινήσει ατύπως η προεκλογική εκστρατεία για τις ομοσπονδιακές βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν τον Σεπτέμβριο του 2017.
Ψηλά στις προτεραιότητες της Μέρκελ είναι και η προετοιμασία για την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής στις 16 Σεπτεμβρίου στην Μπρατισλάβα, η οποία θα επικεντρωθεί στο μέλλον της ΕΕ μετά το δημοψήφισμα για το Brexit.
Τον Οκτώβριο εκπνέει η προθεσμία της Αγκυρας προς τις Βρυξέλλες για την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους που επισκέπτονται την ΕΕ. Η μη κατάργηση της βίζας, αφού η Τουρκία δεν πληροί τα κριτήρια, θα επιφέρει την κατάρρευση της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας για το Προσφυγικό.
Η Μέρκελ πρέπει επίσης να απαντήσει στο ερώτημα αν θα είναι υποψήφια για τέταρτη θητεία στην καγκελαρία στις εκλογές του 2017. Πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές της και την εβδομάδα των τρομοκρατικών επιθέσεων στη Γερμανία, η δημοτικότητά της είχε ανακάμψει μετά την καταβαράθρωση λόγω της περσινής προσφυγικής ροής: βρισκόταν στο 59%. Σήμερα, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Deutschlandtrend, έχει πέσει στο 47% –αλλά παραμένει πολύ υψηλή για πολιτικό ύστερα από 11 χρόνια στην εξουσία.
Επιχειρώντας να καθησυχάσει τους Γερμανούς μετά τις τέσσερις επιθέσεις του Ιουλίου, η Μέρκελ επανέλαβε την αγαπημένη της έκφραση: «Θα το χειριστούμε». Είναι η έκφραση που χρησιμοποιεί κατά κόρον από πέρυσι, με αφορμή το κύμα του σχεδόν ενός εκατομμυρίου προσφύγων προς τη Γερμανία. Σήμερα την επεκτείνει και στα άλλα ζητήματα που απασχολούν τους ψηφοφόρους τα οποία, κατά την ίδια, σχετίζονται με την ασφάλεια, από την εργασιακή ασφάλεια ως την ασφάλεια από την τρομοκρατία: «Θα το χειριστούμε».
Σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις, περισσότεροι από τέσσερις στους πέντε Γερμανούς (83%) ανέφεραν τη μετανάστευση ως τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η χώρα τους. Αυτό τροφοδοτεί ακροδεξιά, ξενοφοβικά κόμματα όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) που αναβαίνει στις δημοσκοπήσεις απειλώντας τα μεγάλα κόμματα (στις εκλογές του Σεπτεμβρίου στο Μέκλενμπουργκ αναμένεται να λάβει 20%).
Ολα αυτά είναι πολλά για να τα χειριστεί η Μέρκελ, ιδίως σε προεκλογικό έτος. Αλλά το δυσκολότερο είναι το απρόβλεπτο περιβάλλον στο οποίο κινείται η Ευρώπη σήμερα.
Μια πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση –το 77% των Γερμανών αναμένει ότι θα συμβεί –ή ένα μεγάλο κύμα προσφύγων μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα από τη μια στιγμή στην άλλη.
Αλμουτ Μέλερ, επικεφαλής του European Council on Foreign Relations
«Πολλά από όσα θα ειπωθούν εν όψει εκλογών θα είναι για εσωτερική κατανάλωση»
Οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι επιφυλακτικοί ως προς την προεκλογική ρητορεία που θα αναπτύξουν όλα τα γερμανικά κόμματα εν όψει των εκλογών του Σεπτεμβρίου 2017, προειδοποιεί μιλώντας στο «Βήμα» η Αλμουτ Μέλερ, επικεφαλής του γραφείου του European Council on Foreign Relations (ECFR) στο Βερολίνο.
Αναμένεται δύσκολο φθινόπωρο για την Ανγκελα Μέρκελ;
«Η Ανγκελα Μέρκελ βρίσκεται υπό πίεση επί αρκετό καιρό λόγω των προκλήσεων εντός και γύρω από την Ευρώπη, της μετανάστευσης, του Προσφυγικού, της Ρωσίας και της προσάρτησης της Κριμαίας, της αποσταθεροποίησης της ευρωπαϊκής ασφάλειας, του χάους στη Μέση Ανατολή. Παράλληλα υπάρχουν εσωτερικές τριβές στην ΕΕ, περιλαμβανομένου του Brexit, η πολύ δύσκολη σχέση με την Τουρκία, στην οποία βασίζεται η συμφωνία για τους πρόσφυγες και προκαλεί ανησυχία στη Γερμανία τελευταίως, και ζητήματα σχετικά με την εσωτερική κατάσταση στη Γερμανία, όπως η ασφάλεια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις.
Η Μέρκελ διέκοψε τις διακοπές της στα τέλη Ιουλίου για να δώσει συνέντευξη Τύπου εδώ στο Βερολίνο, στην οποία ανέλυσε όλες αυτές τις προκλήσεις. Ζούμε σε έναν επικίνδυνο κόσμο, η ΕΕ δεν βρίσκεται στο σημείο όπου θα έπρεπε ανάλογα με τη δύναμή της και υπάρχουν υψηλές προσδοκίες από τη Γερμανία αλλά παράλληλα αμφισβητείται η γερμανική ισχύς ενώ πολλοί στην Ευρώπη ζητούν από τη Γερμανία να αναλάβει τις ευθύνες της επειδή έδρασε μονομερώς στο Προσφυγικό».
Ποιες πολιτικές πιέσεις αντιμετωπίζει η Μέρκελ εντός της Γερμανίας;
«Η Γερμανία σύντομα θα εισέλθει σε μια σημαντική εκλογική χρονιά. Ηδη τα κόμματα που απαρτίζουν τον κυβερνητικό συνασπισμό προετοιμάζονται για αυτές. Ιδίως οι Σοσιαλδημοκράτες έναντι των Χριστιανοδημοκρατών οι οποίοι δίνουν έμφαση στην εσωτερική ασφάλεια της Γερμανίας.
Υπάρχει βεβαίως και το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που απειλεί τις μεγάλες παρατάξεις, όμως αυτή τη στιγμή μάλλον τις ευνοεί, καθώς έχει πολλές εσωτερικές διενέξεις. Οι Πράσινοι, των οποίων ηγείται ένας Γερμανός τουρκικής καταγωγής, έχουν βγει πολύ δυναμικά τον τελευταίο μήνα, καταγγέλλοντας τη συμφωνία με την Τουρκία για το Προσφυγικό. Είναι πολύ σημαντικό οι εταίροι της Γερμανίας στην Ευρώπη να κατανοήσουν ότι πολλά από όσα θα ειπωθούν στο Βερολίνο εν όψει των εκλογών θα είναι συχνά για εσωτερική κατανάλωση».
Η δημοτικότητα της Μέρκελ πού βρίσκεται;
«Παραμένει πολύ υψηλή, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Ο περασμένος χρόνος έδειξε ότι είναι πρόθυμη να αγωνιστεί για αυτό. Τελευταίως βγήκε να δώσει περισσότερες εξηγήσεις για την πολιτική της επειδή αισθάνθηκε ότι πολλοί τη στήνουν στον τοίχο λόγω της στάσης της στο Προσφυγικό. Νωρίτερα εφέτος, για πρώτη φορά στη δεκαετή θητεία της στην καγκελαρία, βρέθηκε σε ασταθές έδαφος λόγω του Προσφυγικού αλλά κατάφερε να ανακάμψει. Ο κόσμος συνεχίζει να την εμπιστεύεται και παραμένει κυρίαρχη εντός του κόμματός της. Η προσφυγική κρίση όμως έδειξε ότι τα ζητήματα ταυτότητας είναι δυνητικά τόσο τοξικά στη Γερμανία όσο έχουν ήδη αποδειχθεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Μέρκελ το γνωρίζει, για αυτό χρειάζεται τους πιο συντηρητικούς εταίρους εντός του συντηρητικού κόμματός της για να ξανακερδίσει τους δεξιούς ψηφοφόρους. Εχει όμως ακόμη την εμπιστοσύνη του λαού και, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, οι Γερμανοί πιστεύουν ότι είναι σοβαρή και υπεύθυνη».

Γιάνα Πουλιερίν, του Κέντρου Αλφρεντ φον Οπενχάιμερ
«Η προσφυγική κρίση έχει επηρεάσει τα πάντα»
Η Μέρκελ είναι εκείνη που κρατάει την ΕΕ ενωμένη αλλά αυτό το «πουλάει» όλο και δυσκολότερα στους γερμανούς ψηφοφόρους, οι οποίοι γίνονται όλο και πιο ευρωσκεπτικιστές, λέει στο «Βήμα» η Γιάνα Πουλιερίν, επικεφαλής προγράμματος του Κέντρου Αλφρεντ φον Οπενχάιμερ για Σπουδές Ευρωπαϊκής Πολιτικής, από το Deutsche Gesellschaft fur Auswartige Politik (DGAP).
Το φθινόπωρο αναμένεται δύσκολο για την Ανγκελα Μέρκελ;
«Αναμένεται πολύ δύσκολο διότι αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα ενώ παράλληλα μπαίνει σε εκλογικό έτος. Οταν ξανασυνεδριάσει η Βουλή τον Σεπτέμβριο, θα μπει σε τροχιά εκλογών και θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τη Μέρκελ να έχει την υποστήριξη των Σοσιαλδημοκρατών και να διατηρεί ενωμένη την κυβέρνηση σε ορισμένα από τα βασικότερα ζητήματα. Το είδαμε να συμβαίνει όσον αφορά το Brexit ή τη Ρωσία και θα συνεχίσουμε να το βλέπουμε καθώς η εξωτερική πολιτική αποτελεί ένα πεδίο στο οποίο οι Σοσιαλδημοκράτες μπορούν να ακονίσουν το προφίλ τους».
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Μέρκελ στη Γερμανία θα αντικατοπτριστούν στην Ευρώπη;
«Από τη γερμανική οπτική, άλλες ευρωπαϊκές χώρες ενδέχεται να εκμεταλλευτούν την αδυναμία αυτή της Μέρκελ για τους δικούς τους σκοπούς. Η ΕΕ έχει συμφέρον να βρίσκεται η καγκελάριος σε ισχυρή θέση διότι στη διάρκεια των τελευταίων κρίσεων εκείνη ήταν που κράτησε την ΕΕ ενωμένη: στη ρωσική επιθετικότητα προς την Ουκρανία, στην προσάρτηση της Κριμαίας και στις κυρώσεις προς τη Ρωσία, στην οικονομική κρίση, στο ενδεχόμενο του Grexit και επίσης προσπάθησε να δημιουργήσει μια ευρωπαϊκή απάντηση στην προσφυγική κρίση.
Πιστεύω ότι η Μέρκελ είναι εκείνη που κρατά την Ευρώπη ενωμένη σήμερα αλλά θα είναι όλο και πιο δύσκολο για την ίδια να το πουλήσει αυτό στους Γερμανούς διότι, λόγω της προσφυγικής κρίσης, οι ψηφοφόροι γίνονται όλο και πιο ευρωσκεπτικιστές. Το AfD αναμένεται να το εκμεταλλευτεί και να παίξει αυτό το χαρτί στην προεκλογική εκστρατεία. Η Μέρκελ θα δυσκολευτεί να συνεχίσει τη φιλοευρωπαϊκή προσέγγισή της εντός της Γερμανίας και αυτό θα επηρεάσει τις πολιτικές της στην Ευρώπη».
Ποια είναι η σημαντικότερη πρόκληση για τη Μέρκελ;
«Πιστεύω παραμένει η προσφυγική κρίση διότι στη Γερμανία έχει επηρεάσει τα πάντα. Αλλαξε την καθημερινή ζωή των ψηφοφόρων. Σήμερα η Μέρκελ έχει καταφέρει να πείσει τον κόσμο ότι η κατάσταση είναι υπό έλεγχο, χάρη στη συμφωνία με την Τουρκία και το κλείσιμο της βαλκανικής οδού. Αναμφισβήτητα έρχονται λιγότεροι πρόσφυγες και ο κόσμος έχει ηρεμήσει, αν και το ζήτημα παραμένει στις ειδήσεις. Αλλά η Μέρκελ πρέπει να διατηρήσει αυτή την ηρεμία, γι’ αυτό θα προσπαθήσει σκληρά να σώσει τη συμφωνία με την Τουρκία και να βρει έναν συμβιβασμό με τον Ερντογάν. Αν υπάρξει ένα δεύτερο κύμα προσφύγων ή καταρρεύσει η συμφωνία με την Τουρκία, θα έχει μεγάλο πρόβλημα. Αν δεν συμβεί, για παράδειγμα, μια μεγάλη τρομοκρατική επίθεση, το Προσφυγικό θα παραμείνει η κορυφαία πρόκληση».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ