‘De nieuwe regering van Biden heeft alle redenen om niet alleen te vrezen voor een giftige verdeeldheid in eigen land, maar ook voor de stemming van de Europeanen’, schrijven Ivan Krastev en Mark Leonard aan de vooravond van de inauguratie van Joe Biden.
Donald Trump is geen Evita Perón. Weinigen zullen het jammer vinden om hem te zien gaan. En zelfs nu ze de inauguratie van een gematigde macht vieren, in de vorm van Joe Biden, betwijfelen de meeste Europeanen dat Amerika weer een leidende rol kan gaan spelen in internationale kwesties zoals klimaatverandering of de dreiging van China.
Dit is het belangrijkste resultaat van onze enquête onder meer dan 15.000 Europeanen in elf EU-lidstaten, die deze week is gepubliceerd. Het toont een brede scepsis over het toekomstige traject van de VS en stelt vast dat, terwijl velen in Europa sympathiek staan tegenover de nieuwe zittende president in het Witte Huis, een meerderheid nu denkt dat het politieke systeem van de VS kapot is.
De VS zal in de ogen van veel Europeanen worden afgeleid door interne verdeeldheid en de strijd om het wereldleiderschap terug te winnen. Zes op de tien ondervraagden in de ECFR-enquête denkt dat China de VS zal inhalen en in de komende tien jaar de grootste supermacht ter wereld zal worden. En een meerderheid denkt niet dat de VS Europa uiteindelijk altijd zal beschermen. Trump’s gok dat het in het belang van Washington was om op te treden als de ontregelaar en de wereld te organiseren rond asymmetrische bilaterale betrekkingen met andere mogendheden, lijkt te hebben gefaald. Toch lijkt Biden’s hoop op een ommekeer, terug naar Obama’s beleid om de Amerikaanse macht te verankeren in een netwerk van allianties, ook onrealistisch.
Bestaand partnerschap tussen EU is verbroken en moet na vier jaar Trump gerepareerd worden.
Bijna een derde van de Europeanen is van mening dat de Amerikanen, nadat ze in 2016 op Trump hebben gestemd, niet te vertrouwen zijn. Opvallend is dat meer dan de helft van de Duitsers (53 procent) deze visie heef op de trans-Atlantische partner van Europa. Hoewel ze op dit punt misschien een buitenbeentje zijn, is het duidelijk dat het langer dan één verkiezingscyclus kan duren voordat de beschadigde internationale reputatie van de VS hersteld is.
Trumps invloed op de trans-Atlantische betrekkingen betekent dat neutraliteit in een eventueel Amerikaans conflict met China of Rusland nu de meest populaire optie is onder Europeanen. De nieuwe Amerikaanse regering is er wellicht van uitgegaan dat de verschuiving van de Europeanen naar neutraliteit uitsluitend te maken had met hun viscerale reactie op Trump. Dit lijkt nu niet het geval te zijn.
Als alternatief voor de afhankelijkheid van de VS komen de Europeanen samen rond het idee van een meer soeverein en autonoom Europa. Meer dan twee derde van de Europeanen is van mening dat de regio voor haar eigen veiligheid moet zorgen, met name onder Franse (70 procent), Zweedse (71 procent), Spaanse (71 procent) en zelfs Britse (74 procent) burgers.
Dit roept de vraag op of Berlijn Washington zal vervangen als de ‘go-to’ hoofdstad, voor leiderschap op het gebied van het buitenlands beleid. Zeker, het lijkt erop dat velen in Europa deze mening zijn toegedaan – de meeste respondenten in Frankrijk, Spanje, Denemarken, Nederland, Portugal en Hongarije kiezen Duitsland, boven de VS, als “het belangrijkste land om een goede relatie mee op te bouwen”. Het recentelijk vertrokken Verenigd Koninkrijk (55 procent) en Polen (45 procent), die de VS van oudsher zien als een machtige garantie voor hun vrijheid, waren de enige landen die de VS significant boven Duitsland verkozen.
Dat gezegd hebbende zou het gemakkelijk zijn om deze gegevens te overlezen. Terwijl Europese leiders zoals Emmanuel Macron de neiging hebben om de steun van het volk voor de Europese soevereiniteit te interpreteren als de wens om een belangrijkere rol te spelen in de wereldpolitiek, vertegenwoordigt het voor een aanzienlijke meerderheid van de burgers een verlangen naar neutraliteit in de escalerende concurrentie tussen de VS en China. Voor deze burgers is soevereiniteit geen grootse toetreding van de EU tot de internationale politiek, maar een nooduitgang uit de bipolaire wereld van morgen. Het is een aanvraag voor vervroegde uittreding uit de concurrentiestrijd tussen de grote mogendheden.
Het belangrijkste gevolg van deze gegevens, nu Biden als 46e president van Amerika aan de macht komt, is dat de Europeanen niet automatisch de kant van Washington zullen kiezen in een nieuwe Koude Oorlog. Het is niet zo dat ze het noodzakelijkerwijs oneens zijn met de Amerikaanse agenda, het probleem is dat ze twijfelen aan het vermogen van de VS om te winnen. En hun steun zal moeten worden verdiend met bewijzen van wederzijdse voordelen in plaats van als vanzelfsprekend te worden beschouwd.
Na vier jaar Trump is het bestaande partnerschap tussen de EU en de VS verbroken en moet het worden gerepareerd. In pestjaren, zoals de prestaties van de Amerikaanse aandelenmarkt aantonen, zijn het eerder sentimenten dan economische en politieke realiteiten die de wereld besturen. De nieuwe regering van Biden heeft dus alle redenen om niet alleen te vrezen voor de giftige verdeeldheid in eigen land, maar ook voor de stemming van de Europeanen, nu Amerika terugkeert naar de wereld.
Ivan Krastev is voorzitter van het Centrum voor Liberale Strategieën in Sofia en permanent medewerker van het IWM-Instituut voor Humane Wetenschappen in Wenen.
Mark Leonard is de directeur van de pan-Europese denktank Europese Raad voor Buitenlandse Betrekkingen.
Lees ook:
– ‘Zowel de Democraten als de Republikeinen hebben de lessen van de Founding Fathers verwaarloosd’
– ‘Biden of geen Biden, Europa zal zijn eigen boontjes moeten leren doppen’
– Wat betekent de overwinning van Joe Biden voor de Europese Unie?
– Amerikakenner Ruud Janssens: ‘Afkeer van gevestigde waarden is nog steeds springlevend’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier