Groen licht voor onderhandelingen over toetreding Noord-Macedonië en Albanië tot EU

De Europese Commissie, verantwoordelijk voor de uitbreidingsonderhandelingen, adviseerde twee jaar op rij formeel in gesprek te gaan met de twee Balkan-staten. Beide landen zijn een hervormingsproces begonnen dat volgens waarnemers ingrijpender is dan de programma’s die Centraal-Europese landen moesten doorvoeren voordat ze konden toetreden. 

Niettemin stuitte de Commissie twee jaar achtereen op bezwaren van landen waar verdere EU-uitbreiding niet populair is: Frankrijk, Nederland en Denemarken. Vooral Frankrijk kreeg scherpe kritiek toen het land afgelopen najaar volhardde in een non, tegen de zin in van de Commissie en de overgrote meerderheid van lidstaten. Hoe viel dit te verenigen met de door Macron bepleite ‘strategische autonomie’ van de EU, wilden de andere landen weten. En hoe verhield zich dit tot de wens Chinese en Russische invloeden op de Balkan te beperken?

Hervormd

Maar de Franse president hield vol en betoogde dat het mechanisme voor uitbreiding van de Unie moest veranderen. Dat is nu gebeurd, met als belangrijkste vernieuwing dat het uitbreidingsproces nu omkeerbaar is. 

Deze vernieuwing, gekoppeld aan een waslijst eisen aan de twee landen, bood de neezeggers voldoende om hun blokkade op te geven: tegen de sceptici in eigen land kunnen ze nu zeggen dat definitieve besluiten over uitbreiding nog vele jaren van ons af liggen en dat de EU nu instrumenten heeft om op een later tijdstip alsnog aan de rem te trekken. De Europese ministers van Buitenlandse Zaken besloten nu dat de onderhandelingen mogen doorgaan.

Het groene licht deze week betekent niet de formele aftrap voor uitbreidingsonderhandelingen. Die komt pas tijdens een Intergouvernementele Conferentie (IGC). Wanneer die conferentie plaatsvindt, is nog niet duidelijk. En ook na de formele aftrap in een IGC wacht beide landen een jarenlang durend proces van onderhandelingen. Tien jaar behoort daarbij tot de conservatieve schattingen, in realiteit kan het zo vijftien worden.

‘Dan ook echt belonen’

Majda Ruge, een expert van de Amerikaanse denktank Council on Foreign Relations, wijst er in Financial Times op dat EU-landen nu wel plechtig beloven om vooruitgang te laten afhangen van de resultaten in aspirant-lidstaten. “Dat betekent dat je landen die grote stappen hebben gezet om hervormingen door te voeren en conflicten op te lossen, echt moet belonen.’”

“De weg naar Europa was al niet gemakkelijk en is nog moeilijker geworden”, zegt Adia Sakiqi, de Albanese ambassadeur in Nederland. Toch is het een enorme opsteker voor het land, dat in november door een verwoestende aardbeving werd getroffen. “We zitten nu in onze comfortzone: onze geschiedenis is altijd moeilijk geweest. Maar die hervormingen, die doen we voor onszelf.”